ACTIONS
اعدام ها
208 شهروند کرد در سال 2023 در ایران اعدام شدەاند.
بر اساس داده های جمع آوری شده توسط KMMK-G، از اول ژانویه تا 31 دسامبر سال 2023 میلادی حداقل هشتصد و سی و نه (839) زندانی از جمله 24 زن در ایران اعدام شده اند. از این تعداد حداقل دویست و هشت (208) کرد شامل سه (3) زن و یکصد و هفتاد (170) بلوچ از جملە چهار (4) زن در میان اعدام شدەگان بودند. KMMK-G معتقد است که هر زمان رژیم در داخل یا در عرصە بین المللی با بحران قدرت مواجه می شود، تعداد اعدام ها به ویژه اعدام اقلیت های قومی افزایش می یابد. سیاست جمهوری اسلامی ایران در اعدام برای اجرای عدالت نیست، بلکە سیاست کنترل جمعیت مخالفان به ویژه اقلیت های ملی، قومی و مذهبی در ایران است. بیش از 60 درصد اعدامهای سیاسی ایران را کردها، 25 درصد بلوچها و 10 درصد را عربهای اهواز تشکیل میدهند. رژیم ایران علیرغم درخواستهای فوری بینالمللی، فرهاد سلیمی، یک زندانی عقیدتی کرد را در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۴ و چهار زندانی سیاسی کرد را در ۲۹ ژانویه ۲۰۲۴ اعدام کرد. دوازده (۱۲) زندانی سیاسی کرد دیگر در معرض خطر اعدام قریبالوقوع قرار دارند.
کولبران
اعدامهای فراقضایی کولبران (حامل های مرزی یا تجار مرزی)
KMMK-G گزارش هایی مبنی بر اعدام فراقضایی پنجاه و یک (51) پیک مرزی موسوم به کولباران از اول ژانویه تا 31 دسامبر 2023 دریافت کرد.
دویست و نود (290) کولبر دیگر طی این مدت زمان در حوادثی مانند تیراندازی مستقیم از سوی نیروهای مرزبانی و انفجار مین و چندین مورد دیگر در مرزها زخمی شده اند.
به این ترتیب مجموع حوادث گزارش شده در خصوص تیراندازی و کشتار تبعیض آمیز کولبران در این دوره مورد بررسی به سیصد و چهل و یک (341) تن رسیده است.
سه نفر از کولبران کشته شده زیر 18 سال سن داشتند. مانی حبیبی تنها 14 سال داشت که به ضرب گلوله ماموران مرزی ایران کشته شد. هوشیار حسن پور 20 ساله اهل بانه، آخرین قربانی اعدام های فراقضایی ایران توسط ماموران رسمی در مرزهای این کشور است. هوشیار روز دوشنبه پنجم خردادماه در مرز زالا از ناحیه سر و سینه مورد اصابت گلوله قرار گرفت و بلافاصله جان باخت.
همچنین در سال 2023 تعداد زیادی از کولبران دستگیر و تمامی اجناس آنها توسط مقامات مصادره شده است به اضافه کشتار صدها راس اسب کاسبکاران و کولبران توسط نیروهای مرزی جمهوری اسلامی ایران.
با توجه به نرخ بالای بیکاری و وجود گسترده مین های زمینی و مواد منفجره باقی مانده از جنگ ایران و عراق زندگی روزمره غیرنظامیان به ویژه کشاورزان، عشایر، چوپانان و تاجران به طور جدی مختل شده است. جوانان کرد از چهار استان کردستان از جمله کرماشان (کرمانشاه)، سنه (کردستان)، ایلام و ورمی (آذربایجان غربی) برای امرار معاش ناچار به کولبری و حمل کالاهایی مانند چای، تنباکو و سوخت هستند.
بازداشت ها / زندانیان سیاسی
مشابه سال های گذشته، سهم حبس سیاسی کردها در سال 2023 (از اول ژانویه 2023 تا 31 دسامبر 2023) به طور چشمگیری افزایش یافته است.
براساس داده های جمع آوری شده KMMK-G، از اول ژانویه تا 31 دسامبر 2023، حداقل یک هزار و صد و هفتاد و یک (1171) شهروند کرد شامل یکصد و بیست و چهار (124) زن و چهل و هفت (47) رهبر مذهبی دستگیر شدند. حداقل دویست و پنجاه (250) تن از بازداشت شدگان به حبس طولانی مدت محکوم شدند. دویست نفر (200) در ارتباط با اعتراضات سراسری و عضویت در احزاب سیاسی کرد عمدتاً حزب دمکرات کردستان ایران (PDKI) و به ارتکاب جرایم ساختگی از قبیل: «تبلیغ علیه نظام»، «اقدام علیه امنیت کشور» و «عضویت در گروه های مخالف» متهم شدند. این احکام شامل پانزده زن (15) نیز شده است که سه نفر از آنها زیر 18 سال سن دارند. این اتهامات شامل «محاربه» و «بغی و اقدامات مصلحانه علیه نظام اسلامی» است.
بنابراین، تعداد کل شهروندان کرد بازداشت شده توسط نیروهای امنیتی ایران با احتساب افراد مرتبط با ناآرامی های اخیر، بالغ بر سه هزار نفر (3000) نفر است که حداقل سیصد و سی و پنج (335) تن آنها زن هستند و KMMK-G توانسته اسامی آنها را شناسایی کند.
حوادث مین
سازمان ها و نهادهای بین المللی مختلف مانند کارگروه بررسی دوره ای جهانی (UPR) در مورد ایران (2010) و کمیته حقوق کودک (CRC) (ژانویه 2016) با ارائه مشاهدات و توصیه هایی، از جمهوری اسلامی خواسته اند تا خاک این کشور را از مین های زمینی و تمام بقایای جنگ ایران و عراق (1980-1988) پاکسازی کند. با این وجود، علیرغم تلاشهای بینالمللی و داخلی، جمهوری اسلامی از همکاری با سازمانهای غیردولتی و نهادهای بینالمللی و تصویب معاهده اتاوا برای منع استفاده از مین خودداری میکند.
بر اساس دادههای جمع آوری شده توسط KMMK-G، در سال جاری (اول ژانویه تا ۳۱ دسامبر ۲۰۲۳)، در مجموع بیست و هفت (۲۷) شهروند قربانی انفجار مین در کردستان ایران شدهاند. هشت (8) غیرنظامی کرد بر اثر انفجار مین و مهمات منفجر نشده کشته و (۱۸) تن دیگر در اثر مهمات منفجر نشده جنگ ایران و عراق که مدتها پیش در سال 1988 به پایان رسیده، زخمی شدهاند. شش (۶) قربانی از ورمی (آذربایجان غربی)، یازده (11) از سنه (کردستان)، پنج (5) نفر در کرماشان (کرمانشاه) و چهار (4) تن دیگر در ایلام.
همچنین ذکر این نکته حائز اهمیت است که طبق آمار رسمی جمهوری اسلامی ایران، در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق (1988-1980)، بیش از 20 میلیون مین در استانهای کردستان ایران و خوزستان کار گذاشته شد که زندگی روزمره مردم غیرنظامی، به ویژه کشاورزان، عشایر، چوپانان و تاجران را با مشکل مواجه میکند.
اساساً در این منطقه مساحتی در حدود 4 میلیون و 200 هزار هکتار آلوده به مین و مواد منفجره است.
کردستان ایران بیشترین آسیب را از مین ها و مهمات منفجر نشده دیده است. دلیل این امر درگیری مسلحانه 1980-1993 بین نیروهای دولتی و مبارزان کرد است. بر اساس گزارش ها، نیروهای امنیتی ایران تعداد نامعلومی مین در اطراف پادگان ها و محوطه های وابسته به خود در بسیاری از روستاها و شهرهای کردستان کار گذاشته است. همچنین گزارش های اخیر حاکی از آن است که ایران به مین گذاری در کردستان همچنان ادامه می دهد.
محیط زیست
کردستان ایران تحت یک سیاست مخرب انحراف رودخانهها، بیتوجهی به محیطزیست و تخریب جنگلها در اثر آتشسوزی است که اغلب از توپباران و ایجاد حریق عمدی توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (Gradians) صورت میگیرد.
در سال 2023، تنها در مریوان، استان سنه (سنندج) به گفته یک مقام محلی، بیش از 2000 هکتار از جنگل ها در اثر آتش سوزی سوخته است. اما نماینده انجمن محیط زیست کردستان «سبز چیا» طی بیانیه ای رسمی با این اظهارات مخالفت کرد و گفت که حدود 500 هکتار از جنگل ها و مراتع مریوان در آتش سوخته است.
مقامات ایرانی بودجه کافی برای هزینه ادوات اتفای حریق اختصاص نمی دهند. اغلب داوطلبان کرد از شهرهای مختلف کردستان ایران برای کمک به خاموش کردن آتش میآیند و بسیاری دیگر برای کمک به این روند اقدام به جمعآوری کمک مادی می کنند. در جریان این عملیات تعداد کمی از داوطلبان جان خود را از دست دادند.
مردم محلی و داوطلبان، نیروهای نظامی ایران را مسئول این آتش سوزی ها می دانند و بر این باورند که آنها اغلب در خارج از شهرها پایگاه هایی ایجاد می کنند و جنگل های اطراف را به بهانه نگرانی های امنیتی می سوزانند، اما برای مهار آتش سوزی ها اقدامی نمی کنند و در نهایت مناطق وسیعی از زمین های جنگلی را می سوزانند.
بر اساس آمار رسمی ایران، در طول جنگ هشت ساله ایران و عراق (1988-1980)، بیش از 20 میلیون مین در استان کردستان ایران و استان خوزستان کار گذاشته شد که زندگی روزمره غیرنظامیان به ویژه کشاورزان، عشایر، چوپانان و تاجران را با مشکل جدی مواجه کرد.
اساساً مساحتی در حدود 4 میلیون و 200 هزار هکتار آلوده به مین و مواد منفجره است.
علیرغم تلاشهای بینالمللی و داخلی، جمهوری اسلامی از همکاری با سازمانهای غیردولتی و نهادهای بینالمللی و تصویب معاهده ممنوعیت معادن اتاوا خودداری میکند.
زنان
در سال 2023، 55 زن کرد خودکشی کردند
پس از قتل ژینا مهسا امینی، دختر جوان کرد در شهریور ۱۴۰۲ در تهران توسط پلیس اخلاق، شاهد برهه ای تاریخی و حساس در ایران هستیم، زنان کرد نقش عمده ای در گردهم آوردن زنان، مردان و جوانان ایرانی، از هر قومیت و مذهبی، زیر پرچم و مانیفست (ژن، ژیان، آزادی)، زن، زندگی، آزادی برای دعوت به تغییر رژیم ایفا کردند.
از زمان روی کار آمدن جمهوری اسلامی در ایران در سال 1979، کردستان در مبارزه برای سرپیچی از قوانین آیتالله و ترویج ارزشهای یک ایران سکولار، دموکراتیک و فدرال که به طور کامل به حقوق زنان و اقلیتها احترام بگذارد، پیشگام بوده است.
زنان کرد نه تنها در ایران بلکه در کل منطقه خاورمیانه در خط مقدم مبارزه برای رهایی زنان بوده اند. آنها در خاستگاه مانیفست (ژن، ژیان، آزادی)، زن، زندگی، آزادی هستند که اکنون به شعار تظاهرکنندگان در سراسر ایران تبدیل شده است. زنان کرد همچنین نقش عمدهای در شکست دولت وحشی اسلامی (داعش) در عراق و سوریه ایفا کردهاند و بهای هنگفتی را برای توسعه یک مفهوم کثرتگرا، بردبار و برابریخواهانه از دولت نه تنها در ایران، بلکه در کل خاورمیانه تحت سلطه فرقهگرایی و رادیکالیسم پرداخته است. از آغاز جنبش ژینا، زن، زندگی، آزادی، حداقل 335 زن کرد بازداشت شده اند.
زنان کرد از قوانین شریعت ظالمانه زنستیزانه ایران رنج میبرند و تحت ظلم و ستم چندگانه سیاسی، قومی، جنسیتی و اقتصادی تحت حاکمیت ایران زندگی میکنند، زنان کرد بیشتر به دلیل توسعه نیافتگی سیاسی منطقه خود دچار معلولیت شده و از حقوق اولیه انسانی خود مانند تحصیلات محروم میشوند. متأسفانه، خودکشی از طریق خودسوزی به یک روش رایج اعتراض تبدیل شده است و به عنوان تنها راه حل برای پایان دادن به یک زندگی طاقت فرسا دیده می شود. خودکشی با سوزاندن کمتر از یک درصد از کل خودکشی ها در کشورهای توسعه یافته را تشکیل می دهد. اما در ایران بالغ بر 71 درصد از خودکشی ها از طریق خودسوزی انجام می شود که بیشتر آنها توسط زنان بین 17 تا 28 سال در منطقه کردستان انجام می شود. اکثر قربانیان زن، کم سواد (بی سواد یا تحصیلات تا سطح ابتدایی) و متاهل هستند.
امروزه استان کرماشان با اکثریت کردنشین دارای بالاترین میزان خودسوزی زنان در سراسر جهان است.
یکی دیگر از مشکلات مشترک اکثر قربانیان خودسوزی فقر بوده. در کردستان ایران، بیکاری یا کمکار و اشتغال ناقص باعث ایجاد حس آسیب پذیری شده و می تواند افراد را نسبت به آینده خود نگران کند. همچنین احساس از دست دادن و تنهایی را به خصوص به دلیل کاهش حمایت اجتماعی ایجاد می کند. و فقدان بیمه درمانی همراه با وخامت اوضاع و تشدید عواقب حوادث استرس زا زندگی نیز یکی دیگر از معضلات است. برای مثال، واکنشهای زنجیرهای میتواند منجر به داشتن مهارتهای ضعیف در حل مسئله و ناتوانی در درنظر گرفتن عواقب تلاش برای خودسوزی شود که شامل بدشکلی، خجالت و ناتوانی است.
از آغاز اعتراضات، حداقل چهارصد و نود و هفت (497) معترض کشته شدند. چهارصد و چهل و هفت نفر (447) مرد و چهل و پنج (45) نفر زن بودند. از این تعداد یکصد و چهل و هشت (148) کرد و یکصد و سی و پنج (135) تن بلوچ بودند.
بنا بر گزارش ها، در استان های کردستان ایران، 80 معترض از فاصله نزدیک مورد هدف نیروهای امنیتی قرار گرفتند که منجر به آسیب دیدگی یا نابینایی آنها شد. کردستان ایران در مقایسه با سایر نقاط کشور برخی از خشونتآمیزترین سرکوبها را تجربه کرده است و با تعداد نامتناسبی بیشترین تعداد از معترضان که بینایی خود را از دست داده اند و هدف گلولههای ساچمه ای و جنگی و تیراندازی مستقیم قرار گرفته اند در این منطقه بوده است. بنابر گزارش ها، بیش از 80 معترض توسط نیروهای امنیتی نابینا شدند، اما در این مرحله، KMMK-G توانسته است هویت تنها سی و هفت (37) معترض کرد از جمله دو دختر را که در اثر تیراندازی مقامات ایرانی نابینا شده بودند، شناسایی کند.
در کردستان، مهاباد شاهد بیشترین تعداد معترضانی است که با سلاح جنگی و گلوله ساچمه ای نابینا شده اند.
یازده (11) معترض در مهاباد، پنج (5) در سقز، سه (3) در بوکان، سه (3) در سنه (سنندج)، چهار (4) در پیرانشار (پیرانشهر)، سه (3) در کرماشان (کرمانشاه)، پنج (5) در آوادانان (آبادانان) و یک (1) در پاوه (پاوه)نابینا شدند.
خانم کوثر (مهبانو) خوشنودی کیا اهل کرماشان (کرمانشاه) در جریان تظاهرات در کرمانشاه بر اثر اصابت گلوله از ناحیه چشم مجروح شد و چشم چپ خود را در 9 دسامبر ٢٠٢٢ از دست داد.
خانم کوثر قهرمان تیراندازی با کمان و برنده مدال نقره در سال 2021 در بازی های تیراندازی با کمان و قهرمان آسیا بود که با وجود جراحی، بینایی چپ خود را از دست داد.
خانم مستانه نازی اهل پیرانشهر در مقابل منزلش در خیابان اصلی پیرانشهر (24 متری) مورد اصابت گلوله به چشمانش قرار گرفت. او به بیمارستان خمینی پیرانشهر منتقل شد و سه بار تحت عمل جراحی چشم قرار گرفت اما مستانه چشم چپش را از دست داد. او متولد 25 نوامبر 1999 است و پدر و مادرش آقای عبدالله و خانم عایشه هستند.
خانم گشین محمدی عکاس و هنرمندی که سال هاست در حوزه مسائل اجتماعی فعالیت دارد با شروع جنبش زن، زندگی، آزادی در اکتبر 2022 توسط نیروهای امنیتی دستگیر شد.
وی با قرار وثیقه تا پایان مراحل قضایی آزاد شده است. در حال حاضر ساکن شهرستان سنه (سنندج) است و تمامی پروژه های هنری وی متوقف شده است
اگر جامعه بین المللی به ویژه سازمان ملل به موقع اقدام نکند و جلوی گسترش ناامیدی و یاس در میان زنان به حاشیه رانده شده را نگیرد، خودسوزی بیش از پیش عادی شده و دایره باطل خود را گسترش داده و به یک بیماری همه گیر تبدیل خواهد شد و کودکان بدون مادر و از جامعه به شدت زخمی را به جای خواهد گذاشت. بنابراین، مسئولیت جامعه بینالمللی مداخله و توقف ستمهای قومیتی در ایران همراه با قوانینی است که زنان را مافوق بشری میدانند. اتنیک های ملی ایران، به ویژه کردها، دائماً در تبعیض و آزار و اذیت دولتی زندگی می کنند.
ال جی بی تی کیو ها
در ایران، بهویژه در منطقه کردستان، حقوق دگرباشان جنسی (لزبین، همجنسگرا، دوجنسگرا و تراجنسیتی) با چالشهای مشابهی مانند سایر نقاط کشور مواجه است. همجنس گرایی در ایران، از جمله در کردستان، غیرقانونی است و افرادی که خود را دگرباش جنسی معرفی می کنند، ممکن است با تبعیض، آزار و اذیت مواجه شوند.
مناطق کردستان ایران به دلیل هویت فرهنگی قوی و سنت های منحصر به فرد خود شناخته شده است، اما نگرش ها نسبت به افراد دگرباش جنسی اغلب تحت تأثیر قوانین گسترده تر و هنجارهای اجتماعی در ایران است. دگرباشان جنسی در کردستان، مانند سایر نقاط ایران، ممکن است به دلیل قوانین ظالمانه و انگ های اجتماعی پیرامون همجنس گرایی، در ترس و خفا زندگی کنند.
اگرچه مبارزه برای حقوق دگرباشان جنسی در کردستان، مانند سایر نقاط ایران، همچنان یک مبارزه دشوار و خطرناک است اما با وجود تمامی این چالشها، فعالان و سازمانهایی در کردستان ایران برای دفاع از حقوق دگرباشان جنسی و افزایش آگاهی در مورد مسائل پیش روی جامعه دگرباشان تلاش میکنند.